Избор: Домот или Блиските? Куќата наместо семејството

„Марина, зошто пак доцниш? Гостите веќе се собираат!“, гласот на свекрва ми, Ангелина, одекнуваше низ ходникот додека се обидував да ги најдам клучевите од автомобилот. Срцето ми чукаше како лудо, не само поради брзањето, туку и поради она што знаев дека ме чека – уште еден ден исполнет со лажни насмевки и неизговорени зборови.

„Војдане, побрзај!“, го повикав сопругот, кој уште се врзуваше пред огледалото. „Мајка ти ќе ни ја изеде душата ако задоцниме.“

Тој само воздивна. „Знаеш каква е. Денес ѝ е јубилеј, не сакам да ѝ го расипам денот.“

Се качивме во автомобилот и патувавме низ тесните улици на Битола, додека надвор пролетното сонце ги милуваше старите фасади. Во воздухот се чувствуваше некоја напнатост, како пред невреме. Војдан молчеше, а јас ги стегав рацете на колената, мислејќи на тоа што ќе се случи кога ќе стигнеме.

Кога влеговме во дворот на куќата на Ангелина, веќе беа собрани сите: брат му на Војдан – Александар со неговата жена Јасмина, тетките, стрико му и неколку соседи. Сите се смееше, но во нивните очи читав нешто друго – љубопитство, завист, нетрпеливост.

Ангелина стоеше во средината на дворот, облечена во нова сина свила, со косата уредно собрана и лицето нашминкано како за телевизија. Кога нè виде, се насмевна широко, но очите ѝ останаа ладни.

„Еве ги младите!“, извика таа. „Конечно!“

Ги прегрнавме сите по ред, а потоа седнавме на масата под лозата. Мирисот на сарма и печено месо се мешаше со аромата на цвеќињата што ги донесовме.

„Марина, ти си ми како ќерка“, ми рече Ангелина додека ми подаваше чаша вино. „Но знаеш, куќата е срцето на семејството. Без куќа – нема корени.“

Ја погледнав Војдан. Тој ја избегнуваше мојата насмевка.

„Мајко, не почнувај пак“, рече тивко.

„Што да не почнувам?“, возврати таа. „Сите овде знаат дека оваа куќа треба да остане во семејството. Но некои сакаат да ја продаваат за да си купат стан во Скопје…“

Тишината беше густа како магла. Александар се намести на столчето.

„Мајко, не е време за ова сега“, рече тој.

Но Ангелина не попушташе. „Јас сум стара веќе. Сакам да знам дека кога ќе ме нема, вие ќе бидете тука – сите заедно! Не сакам да слушнам дека некој ја продава куќата за пари!“

Јасмина ја преврте чашата во раката. „А што ако ни требаат тие пари? Што ако сакаме подобар живот за децата?“

Ангелина ја погледна остро. „Подобар живот? Од што? Од ова што го имате тука? Од спомените? Од дедовците и бабите кои ја граделе оваа куќа со свои раце?“

Сите молчеа. Јас чувствував како ме гуши атмосферата. Не беше само прашање за куќата – беше прашање за идентитетот, за тоа кој сме и каде припаѓаме.

По ручекот, додека сите беа во дворот, Војдан ме повлече на страна.

„Марина, мораме да зборуваме“, рече тој.

„Знам“, му одговорив. „Твојата мајка никогаш нема да ни дозволи да си одиме од тука.“

Тој ја спушти главата. „Не можам да ја оставам сама. Но и ти си ми важна. Знам дека сакаш нов почеток во Скопје.“

Го погледнав во очи. „А што сакаш ти?“

Тој молчеше долго време. „Сакам мир. Сакам да не морам да бирам меѓу тебе и мајка ми.“

Во тој момент сфатив дека изборот не е само негов – беше и мојот товар. Дали да останам тука, во куќата полна со спомени и болки, или да заминам и да го изгубам семејството?

Вечерта сите се собраа околу тортата. Ангелина дуваше свеќи додека сите пееја „Многу години“. Но јас гледав во прозорецот – надвор темнината паѓаше врз дворот како тежок покрив.

Кога гостите си заминаа, Ангелина ме повика во кујната.

„Марина“, рече тивко, „знам дека не ти е лесно овде. Но ова е твојот дом сега. Ако заминете, ќе ми го скршите срцето.“

Ја погледнав жената која ми беше како втора мајка, но истовремено и најголемиот товар.

„А што со моето срце?“, прошепотив.

Таа само ги спушти рацете во скутот.

Следните недели беа исполнети со караници и тивки вечери. Војдан стануваше сè пооддалечен. Александар почна да зборува за делба на имотот. Јасмина се закануваше дека ќе си оди со децата ако не добијат дел од парите од продажбата.

Една вечер седев сама во дворот под лозата. Слушав како ветерот ги ниша листовите и се прашував дали вреди да се жртвуваш за нешто што другите го сметаат за свето.

Војдан излезе до мене.

„Марина… донесов одлука“, рече тивко.

Го погледнав со страв.

„Ќе останам тука со мајка ми. Ако сакаш – можеш да одиш во Скопје сама.“

Солзите ми потекоа низ образите. „Значи толку малку значам?“

Тој ја спушти главата. „Не е така… но не можам да ја оставам.“

Таа ноќ спиев сама во собата која некогаш ми беше топол дом. Следното утро ги спакував работите и заминав кај сестра ми во Скопје.

Денес седам во мал стан со поглед кон Водно и се прашувам: Дали вредеше? Дали домот е таму каде што се луѓето што ги сакаш или таму каде што те држат спомените?

Дали некогаш ќе можеме да избереме без да изгубиме дел од себе?