Сенка на пресметката: Приказна за една македонска снаа и нејзината свекрва

„Зошто пак го остави ѓезвето на шпоретот? Ќе го изгориш кафето, Елена! Кај мајка ти така ли те учеле?“ – гласот на свекрва ми, Славка, одекна низ кујната како камшик. Стоев со рацете во сапуница, срцето ми чукаше како да ќе ми излезе од градите. „Извинете, само за момент се занесов…“ – промрморив, но таа веќе се вртише кон мене со подигната веѓа.

Првиот ден кога го преминав прагот на нивната куќа во Велес, знаев дека ништо нема да биде лесно. Славка беше жена со остар јазик и уште поостар поглед. Сè во нејзиниот дом беше под конец – завесите секогаш испеглани, теписите без ниту едно влакно наопаку, а масата секогаш полна со јадење, но никогаш со топлина. Мојот сопруг, Горан, се обидуваше да ме утеши: „Мајка ми е таква, ќе се навикнеш. Само сака сè да биде совршено.“ Но како да се навикнеш на тоа што секој твој чекор е под лупа?

Секое утро започнуваше со нејзините забелешки: „Зошто не си ја наместила косата?“, „Види ги тие нокти, како селанка!“, „Горан сака боранија, не знаеш ли?“ Понекогаш се чувствував како невидлива слугинка во сопствениот дом. Мајка ми ми велеше: „Ќерко, трпи, така е кај нас. Свекрвата е глава на куќата.“ Но колку да трпам?

Една вечер, додека Горан беше на работа во смена, седев сама во дневната соба и слушнав како Славка разговара по телефон. Не знаеше дека сум тука. „Не ја сакам таа девојка. Не е за мој Горан. Од сиромашно семејство е, нема манири…“ Ми се стегна грлото. Се чувствував како дете кое го фатиле дека краде чоколадо. Тогаш решив – нема повеќе да молчам.

Следниот ден, кога седнавме на ручек, ја погледнав право во очи: „Славке, дали некогаш ќе ме прифатите како ваша?“ Таа ме погледна изненадено, па потоа ги стегна усните. „Тоа зависи од тебе, Елена. Ако сакаш да бидеш дел од ова семејство, ќе мораш да научиш како се живее тука.“

Минаа недели во кои се обидував да ѝ угодам – готвев по нејзините рецепти, ги чистев прозорците до совршенство, дури и носев марама кога одевме на пазар. Но ништо не беше доволно. Еднаш ја слушнав како му вели на Горан: „Ти си ми единствен син. Не дозволувај таа да те оддалечи од мене.“

Почнав да се гаснам. Секоја вечер плачев тивко во бањата за да не ме чуе никој. Горан беше сè повеќе отсутен – или работеше прекувремено или излегуваше со другарите. Една вечер му реков: „Горан, не можам вака повеќе. Или ќе живееме сами или ќе си одам.“ Тој ме погледна со уморни очи: „Елена, знаеш дека немаме пари за кирија. А и мајка ми е сама…“

Се чувствував заробена. Дури и кога останав бремена, Славка не покажа радост. „Сега ќе имаме уште една уста за хранење“, рече ладно. Девет месеци поминав во страв и неизвесност. Кога се роди нашата ќерка Марија, мислев дека нешто ќе се промени. Но наместо тоа, Славка почна уште повеќе да се меша: „Не ја држи така! Ќе ја расипеш!“, „Не ја храни со тоа млеко!“

Еднаш ја најдов како ѝ вика на Марија затоа што плачела премногу. Тогаш пукнав: „Доста! Ова е мое дете! Ако не ви се допаѓа како ја воспитувам, ќе си одам!“ Таа ме погледна со презир: „Оди си ако сакаш! Но Горан и Марија ќе останат тука!“

Се спакував и заминав кај мајка ми во Штип со Марија во рацете и солзи во очите. Горан не дојде по нас три дена. Кога конечно дојде, стоеше на прагот како изгубено дете: „Елена, извини… Не знам што да правам.“

„Или ќе бидеме семејство или ќе останеме туѓинци“, му реков. По долги разговори и солзи, решивме да изнајмиме мал стан во центарот на Велес. Немавме многу – стара маса од мајка ми, кревет од татко му – но имавме мир.

Славка не ни зборуваше со месеци. Дури кога Марија наполни две години и се разболе од бронхитис, дојде да ја види. Стоеше на прагот со торба полна овошје и лекови. „Јас сум баба ѝ“, рече тивко.

Тогаш сфатив дека понекогаш љубовта доаѓа преку болката и простувањето. Денес имаме свој дом и свој мир, но раните сè уште болат.

Се прашувам – колку жени низ Македонија минуваат низ истото? Колку снахите молчат заради мир во куќата? Дали вреди да се трпи за семејството или треба да се бориме за својата среќа?