Кога минатото станува иднина: Приказната на Игор од Велес
„Зошто се врати, Игор? Што бараш по толку години?“ – гласот на татко ми, Љупчо, одекнуваше низ ходникот на старата куќа во Велес, додека надвор студениот ноемвриски ветер ги тресеше прозорците. Не знаев што да му одговорам. Стоев пред него, со рацете во џебови, чувствувајќи ја тежината на секој збор што никогаш не го кажавме еден на друг.
Се вратив дома по пет години во Скопје, каде што се обидував да заборавам сè што ме болеше. Но, секојпат кога ќе заспиев, во сонот ми се враќаше ликот на мајка ми, Ана, нејзиниот тивок плач зад затворена врата и часовникот на ѕидот кој постојано чукаше, како да брои колку време ни остана до вистината.
„Не можам повеќе да бегам“, си помислив додека го гледав татко ми. Лицето му беше постаро, очите уморни, но тврдоглавоста останала иста. „Дојдов заради мајка ми“, конечно прошепотев.
Тој се насмевна горко. „Мајка ти одамна не е тука, Игор. Остана само оваа празна куќа и јас.“
Се сетив на детството – на мирисот на печени пиперки во дворот, на смеењето на сестра ми Марија, која сега живее во Битола и ретко се јавува. Сè беше поинаку тогаш. Татко ми беше строг, но мајка ми секогаш некако ги смируваше работите. До оној ден кога исчезна без збор.
„Ти знаеш зошто замина?“ – го прашав со глас што ми трепереше.
Тој молчеше долго. Само погледна кон стариот часовник над вратата. „Некои работи е подобро да останат минато.“
„Ама минатото ни ја уништи иднината!“, извикав. „Секој ден мислам на тоа што се случи! На тоа како никогаш не зборувавме за вистинските работи! На тоа како сите бегавме од вистината!“
Тишина. Само тиктакањето на часовникот.
Седнав на столот во кујната. Сè беше исто како пред пет години – истите чаши, истата маса со дамки од кафе, истата фотографија од свадбата на родителите мои. Само што сега сè изгледаше помало, посиромашно.
„Се сеќаваш ли кога ме научи да поправам часовници?“ – го прашав.
Тој кимна. „Ти беше најтрпеливото дете што сум го видел.“
„Ама не бев доволно трпелив да разберам зошто мајка ми плачеше секоја вечер.“
Тој воздивна длабоко. „Не беше твоја вина.“
„А чива беше?“
Тогаш го видов – солза му се стркала по образот. Првпат во животот го видов татко ми да плаче.
„Јас ја натерав да замине“, рече тивко. „Со мојата тврдоглавост, со моите зборови… Ја обвинувам за работи што не беа нејзина вина.“
Се почувствував како да ме удрила струја. Толку години барав одговори, а сега кога ги добив, не знаев што да правам со нив.
„Зошто никогаш не ни кажа?“
„Се срамев. Мислев дека ќе ме мразиш.“
„Можеби ќе те разберев ако зборуваше тогаш…“
Вратата се отвори и влезе тетка ми Весна, сестрата на татко ми. Со себе носеше кеса со јаболка и веднаш почувствува дека нешто не е во ред.
„Што се случува? Зошто сте толку бледи?“
„Вистината излезе на виделина“, рече татко ми.
Весна седна до мене и ме погали по рамото. „Игорче, сите имаме свои демони. Ама ако не ги извадиме надвор, ќе нè изедат.“
Поминаа часови во разговори – за мајка ми, за тоа како татко ми никогаш не научил да сака без страв, за тоа како јас заминав за Скопје мислејќи дека таму ќе најдам мир. Но мирот не доаѓа кога бегаш од себе.
Следното утро излегов надвор во дворот. Лисјата беа влажни и студени под нозете. Седнав на старата клупа и ги гледав соседите како носат дрва за зима, како деца трчаат по калливата улица. Сè изгледаше исто, а сепак ништо не беше исто.
Марија се јави преку телефон. „Игор, слушнав дека си дома… Како е?“
„Тешко е“, признав. „Ама барем конечно зборуваме за она што нè боли.“
„Можеби така ќе можеме да простиме…“
„Можеби“, реков.
Вечерта седнавме сите тројца – јас, татко ми и тетка Весна – околу масата со топол чај и јаболка. Првпат по многу години почувствував дека можеби има надеж за ова семејство.
„Што ќе правиш сега?“ – ме праша татко ми.
„Ќе останам уште малку“, реков. „Можеби ќе ја најдам мајка ми… Можеби ќе ѝ простам.“
Тој кимна и ме погледна со очи полни надеж и страв.
Сега седам сам во старата соба и ги слушам звуците на ноќта во Велес. Размислувам за сите зборови што никогаш не ги кажавме и за сите шанси што ги пропуштивме.
Дали навистина можеме да го смениме минатото ако конечно се соочиме со него? Или само учиме да живееме со болката?
Кажете ми – дали некогаш сте простиле нешто што ве болело цел живот?