Таа врата што никој не ја отвора
„Мамо, пак си заборавила да ја заклучиш вратата!“, викнав додека влегував во ходникот, а студениот воздух од надвор ми го пресече здивот. Мајка ми седеше на масата, со поглед вперен во празно, како секогаш кога мислите ѝ се враќаа кај татко ми. Десет години поминаа откако исчезна, без трага, без збор. Само една ноќ, една кавга, и потоа – тишина.
Секое утро низ прозорецот гледав како сонцето се пробива низ калдрмата на Старата чаршија. Се прашував дали некаде таму, меѓу тие сенки и заборавени улички, има нешто што ќе ми го врати татко ми. Или барем одговорите што ги барам.
Тој ден беше различен. Додека брзав на работа во малата книжарница кај Чифте амамот, забележав нешто чудно. На аголот кај старата куќа на дедо Јордан, каде никогаш ништо не се менуваше, стоеше табла: „ТАЈНО КАТЧЕ НА ВРАЌАЊЕТО. Примаме изгубено. Услови – индивидуални.“
Се запрев. Срцето ми затропа како да ќе ми излезе од градите. Што значи ова? Кој би поставил ваква табла тука, во срцето на градот каде сите се знаат, а никој не зборува за болката?
Вечерта не можев да заспијам. Мајка ми шеташе низ куќата како дух. „Мамо,“ ја прашав тивко, „ако можеш да вратиш нешто изгубено, што би било тоа?“
Таа ме погледна со очи полни солзи: „Твојот татко. Но дали би бил истиот човек?“
Следното утро решив да одам до таа табла. Срцето ми чукаше додека се приближував. Вратата под таблата беше стара, со боја што се лупеше и рачка од месинг. Тропнав.
Од внатре се слушна глас: „Влези ако си подготвен да платиш цена.“
Внатре беше темно и мирисаше на прашина и стари книги. Зад масата седеше жена со бела коса и остри црти на лицето.
„Што си изгубил?“ ме праша.
„Татко ми,“ реков едвај чујно.
Таа ме погледна право во очи: „Сигурен ли си дека сакаш да го вратиш? Понекогаш она што е изгубено е такво со причина.“
Се двоумев. Се сети на последната вечер кога го видов татко ми – кавгата со мајка ми, неговиот гневен поглед, звукот на вратата што се затвора засекогаш.
„Што треба да направам?“
Жената ми подаде стара фотографија – татко ми како млад, насмеан покрај мене и мајка ми на Охридското езеро.
„Ќе мораш да се соочиш со вистината за неговото заминување,“ рече таа. „И да простиш.“
Излегов од дуќанот со фотографијата во рака. Се чувствував како да носам тежина од илјада години. Дома ја најдов мајка ми како гледа во празниот ѕид.
„Мамо,“ реков, „што навистина се случи таа ноќ?“
Таа молчеше долго време. Потоа почна да зборува: „Твојот татко… не можеше повеќе да живее со лагите. Имаше друга жена во Битола. Сакав да ти кажам, ама секогаш мислев дека ќе се врати кај нас.“
Светот ми се сруши. Сите тие години надеж, сите молитви – залудни?
Следните денови ги поминав во размислување. Дали сакам да го вратам татко ми ако тоа значи да се соочам со вистината за него? Или е подобро да остане само спомен?
Една вечер повторно отидов кај жената со белата коса.
„Подготвен сум,“ реков.
Таа кимна и ми подаде писмо – напишано со ракописот на татко ми.
„Драга Ана,“ пишуваше, „ако го читаш ова, значи си ја нашла вистината. Не заминав затоа што не ве сакав тебе и мајка ти. Заминав затоа што не можев да живеам со себе. Простете ми.“
Солзите ми течеа по лицето додека читав. Во тој момент сфатив – понекогаш враќањето на изгубеното не значи физичко враќање, туку прифаќање и простување.
Дома ја прегрнав мајка ми посилно од било кога.
„Можеби никогаш нема да го видиме повторно,“ ѝ реков, „но можеме да си простиме еден на друг.“
Сега секое утро кога поминувам покрај таа табла, се прашувам: Дали навистина сакаме да го вратиме она што сме го изгубиле? Или е доволно само да научиме како да живееме понатаму?
Што мислите вие? Дали би ја отвориле таа врата ако знаете дека вистината може да ве повреди уште повеќе?