Ќерка ми ми призна дека се чувствува помалку вредна пред свекрвата – а јас не можам да ѝ помогнам

„Мамо, дали некогаш си се чувствувала како да не припаѓаш?“ – гласот на Ана трепереше додека седеше на масата во нашата мала кујна, со поглед вперен во чашата со чај. Надвор, дождот удираше по прозорецот, а јас го почувствував оној стар познат стег во градите. Знаев дека нешто ја мачи, но не очекував дека ќе ме удри токму таму каде што најмногу боли.

„Што се случи, душо?“ – се обидов да звучам смирено, иако срцето ми чукаше како лудо.

„Свекрвата пак донесе полна торба со подароци. Секојпат кога ќе дојде, носи нешто ново – скапи парфеми, брендирани чанти, па дури и злато. А јас… јас не можам ни да ѝ вратам со едно обично кафе. Се чувствувам како да сум помалку вредна, како да сум некоја сиромашна роднина.“

Го почувствував срамот во нејзиниот глас. Ја гледав мојата Ана – мојата гордост, мојата борба – и во тој момент ми дојде да ја прегрнам и да ѝ кажам дека вреди повеќе од сите подароци на светот. Но зборовите ми застанаа во грлото.

Јас сум Весна, самохрана мајка од Скопје. Работам како продавачка во една мала бакалница во Кисела Вода. Платата ми е доволна само за сметки и храна. Никогаш не сум можела да си дозволам луксузи – ниту за себе, ниту за Ана. Нејзиниот татко нè напушти кога таа имаше само пет години. Од тогаш, јас сум и мајка и татко.

Ана секогаш беше скромна. Не бараше многу – кукла од пазарот, нова блуза за роденден. Но сега, кога се омажи за Александар, сè се смени. Свекрвата, госпоѓа Љубица, е жена со име и углед во градот. Нејзиниот маж има успешен бизнис со градежништво. Живеат во голема куќа во Тафталиџе, возат нови коли, патуваат по светот. Ана често ми раскажуваше за нивните вечери со скапи вина и ручеци со десет јадења.

Јас? Јас можам да ѝ понудам само топла чорба и домашен леб.

„Ана,“ – ја фатив за рака, „знаеш ли колку те сакам? Знаеш ли колку сум горда на тебе?“

Таа ги спушти очите. „Знам, мамо… ама не е тоа поентата. Свекрвата секогаш ме гледа со некоја насмевка… како да сака да ми каже: ‘Види што можам јас, а ти не можеш.’ Александар не забележува ништо, ама јас го чувствувам секојпат.“

Во тој момент почувствував бес и немоќ истовремено. Сакав да ја заштитам од светот, но како? Како да ѝ објаснам дека вредноста на човекот не се мери со тоа колку подароци може да купи?

Се сетив на една сцена од пред две недели. Беше недела попладне кога Ана ме замоли да дојдам кај нив на ручек. Се облеков најубаво што можев – старата црна сукња и белата кошула што ја чувам за посебни прилики. Кога стигнав, Љубица ме пречека со ладна насмевка.

„О, Весна! Како си? Се надевам дека не ти беше тешко да дојдеш со автобус…“

Се насмевнав и реков: „Не, навикната сум.“

На масата имаше сè – сарма, печено јагне, француски салати… Ана седеше тивко, а Александар зборуваше за новиот проект на татко му. Љубица постојано ја фалеше својата ќерка – како завршила факултет во странство, како работи во банка… Потоа ме праша:

„А вашата Ана? Што работи сега?“

„Во градинка е воспитувачка,“ одговорив со гордост.

„Ах… убаво е тоа,“ рече Љубица со воздивка што кажуваше повеќе од илјада зборови.

Таа вечер се вратив дома со тежина во срцето. Знаев дека Ана го чувствува истото.

Сега, додека седевме во нашата кујна, Ана продолжи:

„Мамо, сакам да ти кажам нешто што одамна го носам во себе. Понекогаш се срамам што не можам да ти помогнам повеќе. Александар сака да купиме нов стан, ама јас сакам прво тебе да ти помогнам – барем нов фрижидер или машина за перење.“

Ја погалив по косата. „Душо моја, јас имам сè додека те имам тебе.“

Но вистината е дека понекогаш ноќе плачам од немоќ. Плачам затоа што не можев да ѝ овозможам на Ана она што другите го имаат. Плачам затоа што општеството ни суди според тоа колку имаме, а не според тоа какви сме луѓе.

Еднаш дури и соседката ме праша:

„Весна, зошто твојата ќерка не носи поубави фустани кога оди на гости кај свекрвата?“

Се насмеав горко: „Затоа што има поважни работи од фустаните.“

Но дали навистина има? Дали денес вредиме само ако можеме да си дозволиме брендирани чанти и патувања?

Неколку дена подоцна Ана повторно дојде кај мене. Овојпат беше видно вознемирена.

„Мамо, Љубица сака да организира голема прослава за роденденот на Александар. Ми рече дека очекува сите гости да донесат скапи подароци… а јас немам пари ни за обична кошула.“

Ја прегрнав силно.

„Ана, ако сакаш ќе ти позајмам малку пари од мојата заштеда…“

Таа веднаш одби: „Не сакам така! Не сакам ти да се жртвуваш уште повеќе.“

Во тој момент сфатив колку е тешко да се биде мајка во Македонија денес – кога секој ден гледаш како твоето дете страда поради нешта што ти не можеш да ги контролираш.

Неколку недели подоцна Ана ми се јави плачејќи.

„Мамо… Љубица пак ми рече дека треба повеќе да се трудам околу Александар. Дека треба да научам како се готви ‘вистинска’ храна… Дека така правеле ‘добрите’ снаи.“

Слушајќи ја како плаче преку телефон, срцето ми се кинеше на парчиња.

„Душо,“ ѝ реков низ солзи, „ти си најдобрата ќерка и сопруга што може да постои. Не дозволувај никој да ти го одземе достоинството.“

Но знам дека зборовите понекогаш не се доволни.

Поминаа месеци. Ана стануваше сè потивка и посомничвава во себе. Александар беше добар човек, но често беше отсутен поради работа. Љубица продолжуваше со своите коментари – секогаш обвиени во насмевки и „добронамерни“ совети.

Една вечер Ана дојде кај мене без најавување. Очите ѝ беа црвени од плачење.

„Мамо… дали некогаш ќе бидам доволно добра? Дали некогаш ќе престанам да се чувствувам како натрапник во сопствениот живот?“

Ја прегрнав силно и ѝ шепнав:

„Ти си доволно добра уште од денот кога си се родила. Не дозволувај туѓите пари или туѓите зборови да ти го одредуваат местото во светот.“

Но кога таа замина дома таа вечер, останав сама во темната соба и си помислив: Дали навистина можеме да им пркосиме на предрасудите? Дали некогаш ќе престанеме да се мериме според туѓите стандарди?

Кажете ми вие – дали љубовта и достоинството вредат повеќе од сите подароци на светот? Или сепак парите секогаш ќе бидат мерило за вредноста на човекот кај нас?