Градината што не ги зближи срцата: Исповед на една свекрва

„Што ќе ми е оваа кал?“, рече Ана, мојата снаа, додека стоеше на работ од нашата нова градина, со рацете прекрстени и погледот вперен во далечината. Срцето ми се стегна како да ме стисна невидлива рака. Само што ги набрав најубавите малини за внуката Мила, ги ставив во чинија и со трепет ги понудив. Ана не ни погледна во нив. „Денеска имаме многу обврски, не можеме да останеме долго.“

Се сетив на сите оние утрински роси кога со Љупчо, мојот сопруг, ги садевме првите домати. Како деца се радувавме на секој нов плод, замислувајќи како Мила и Александар ќе трчаат боси по тревата, ќе се смеат и ќе ги полнат устите со свежи јагоди. Се надевам дека ова место ќе биде нашето мало семејно прибежиште, каде што сите ќе се собереме заедно, далеку од градската врева и секојдневните грижи.

Но, Ана секогаш беше резервирана. Од првиот ден кога ја донесе синот мој Горан дома, чувствував дека нешто не ѝ е по мерак. Се обидував да ја разберам – таа е од Скопје, навикната на кафулиња и шопинг центри, а јас сум жена од Велес, растена со земја под ноктите и мирис на лук во рацете. Но, не очекував толку отворено да ја одбие нашата љубов.

„Мамо,“ ми рече Горан тивко додека Ана ги собираше работите од автомобилот, „не се лути. Таа не е навикната на вакви работи.“

„Не се лутам, сине,“ му одговорив, но гласот ми затрепери. „Само сакав да ги видам децата среќни.“

Тој ме прегрна кратко, како да се плаши дека Ана ќе го види. Мила трчаше околу нас, но Ана ја повика: „Мила, дојди тука! Ќе се извалкаш!“

Горан се обиде да ја убеди: „Ана, па не е ништо страшно ако детето се извалка малку. Ова е село.“

„Не сакам после да ја перам цела недела! И онака имаме гости вечерва,“ возврати таа со остар тон.

Се почувствував како непожелна во сопствениот дом. Љупчо ме погледна со тага во очите. „Ќе помине,“ ми шепна. „Ќе сфати со време.“

Ноќта ја поминав будна. Слушав како дождот тивко удира по прозорецот и размислував каде згрешивме. Дали бев премногу наметлива? Дали требаше да ја прашам Ана што сака таа? Или можеби требаше да го оставам Горан сам да си го организира животот?

Следниот викенд повторно ги поканив. Овојпат подготвив домашен ајвар и питулици – знаев дека Горан ги обожава. Ана влезе во кујната и само кратко рече: „Ох, пак ли тие мириси? Ќе ми се впие во косата.“

Се насмевнав со сила: „Ако сакаш, ќе отворам прозорец.“

„Не е до тоа,“ рече таа ладно. „Едноставно не ми е пријатно овде.“

Горан молчеше. Мила седеше до мене и јадеше питулица со рацете. Ја гледав и срцето ми се полнеше со љубов – барем таа уживаше.

По ручекот, седнавме во дворот под лозата. Љупчо раскажуваше стари приказни од неговото детство во селото. Ана гледаше во телефонот цело време.

„Ана,“ ѝ реков нежно, „сакаш ли да ти покажам како се бере рибизла? Може да направиме сок за Мила.“

Таа воздивна: „Не сум расположена за тоа, фала.“

Горан ме погледна извинувачки. Се почувствував како да сум ѝ товар.

Неколку недели подоцна дознав дека Горан и Ана размислуваат да се преселат во странство – Германија или Австрија. Ми падна мрак пред очи. Сè што градевме овде – градината, куќата, надежта дека ќе бидеме блиску до децата – сега изгледаше бесмислено.

Една вечер седнав со Љупчо на тремот. „Што направивме погрешно?“ го прашав низ солзи.

Тој ме прегрна: „Ништо не направивме погрешно. Само времињата се сменија.“

Сепак не можев да се помирам со тоа. Следниот пат кога дојдоа, решив да разговарам отворено со Ана.

„Ана,“ почнав тивко додека седеше на масата во дворот, „знам дека не ти е лесно овде. Но ова место многу ни значи. Сакаме децата да имаат спомени од детството какви што имавме ние.“

Таа ме погледна директно: „Разбирам дека ви е важно, но јас не сум по вакви работи. Сакам моите деца да имаат други искуства – патувања, учење јазици… Не сакам да ги врзувам за село и кал.“

Молчев неколку секунди. „Но тие можат да имаат и едното и другото…“

„Не сакам да се расправаме,“ рече таа остро и стана од масата.

Горан остана уште малку со мене.

„Мамо…“ почна тој.

„Сине,“ го прекинав, „само сакав да знаеш дека ова место секогаш ќе ве чека. Без разлика каде ќе сте.“

Тој ме бакна по челото и замина.

Останав сама во градината меѓу доматите и малините. Ги гледав плодовите што никој не ги сакаше и солзите ми паѓаа по образите.

Сега секое утро одам сама во градината. Ги собирам плодовите и ги носам на пазар во Велес или им ги давам на соседите. Децата ретко доаѓаат. Мила расте и веќе не сака да трча по тревата – има свои пријатели во градот.

Понекогаш си велам: дали вредеше толку труд? Дали љубовта кон семејството може да се изрази преку градина? Или треба да научам да пуштам – да ги оставам децата сами да си го најдат патот?

Дали некогаш ќе разберат колку многу значеше ова за мене? Или времето едноставно ќе избрише сè што сме посадиле?

“Кажете ми вие: дали треба да се откажам од надежта дека еден ден сите ќе седнеме заедно под лозата? Или треба да прифатам дека новите генерации имаат други соништа?”