„Доста е!“ — Кога домот ти станува бесплатен хотел за роднини и пријатели

„Јасмина, уште колку гости ќе примаш? Не си ли уморна?“ — мајка ми ми шепоти додека ги местам перниците на каучот, а во ходникот се слушаат гласови, смеа и тропање со куфери. Веќе трета недела по ред, некој спие во мојата дневна соба. Прво беа братучедите од Битола, па пријателката на сестра ми од Куманово, а сега — тетката Весна со мажот и двете деца. Сите доаѓаат „само за неколку дена“, ама тие неколку дена се претворија во бескраен круг на готвење, перење и слушање туѓи проблеми.

Седам на работ од креветот, ги стегам дланките и се прашувам: „Кога мојот стан стана туѓ дом?“

— Јасмина, ајде, донеси уште едно ќебе, децата се смрзнуваат! — вика тетка Весна од дневната.

— Ќе донесам, само да ги средам садовите — одговарам низ заби, а срцето ми чука како да ќе експлодира.

Секој ден е ист: станувам порано за да им направам појадок, одам на работа со подочници, се враќам дома и ме чекаат нови барања. „Јасмина, имаш ли уште едно пешкирче?“, „Јасмина, каде е фенот?“, „Јасмина, може ли да ни покажеш каде е најблиската пекара?“.

Мајка ми ме гледа со сожалување. Таа знае како е — цел живот се жртвуваше за другите. Но јас не сакам да бидам како неа. Сакам свој мир, свој простор. Сакам да си легнам во тишина, да пијам кафе без да слушам кавги на туѓи деца или да барам чорапи што исчезнале во туѓи куфери.

Една вечер, додека ги собирам трошките од масата, слушам како Весна му се жали на својот маж:

— Овде е убаво, ама Јасмина некако е нервозна… Не знам што и е.

Ми доаѓа да викнам: „Па како да не сум нервозна кога ми го окупиравте животот?!“ Но наместо тоа, само ги стегам забите и продолжувам да чистам.

Следното утро, додека сите уште спијат, седнувам на балконот со шолја кафе. Гледам во празното небо над Скопје и си велам: „Доста е.“

Кога Весна станува, ја чекам во кујната.

— Тетке, морам нешто да ти кажам… — гласот ми трепери.

— Што е, душо?

— Мислам дека време е да си одите. Имам потреба од малку мир. Работата ми е стресна, а дома не можам да се одморам…

Тетката ме гледа како да сум ја изневерила.

— Ама ние само уште два дена… — почнува таа.

— Ве молам, разбери ме. Не можам повеќе. Се чувствувам како гостинка во сопствениот дом.

Тишина. Само часовникот отчукува. Весна воздивнува:

— Добро, ќе се спакуваме денеска.

Кога заминаа, седнав на подот и плачев. Не од олеснување — туку од вина. Во Македонија сите сме научени дека домот треба да биде отворен за секого. Дека гостопримството е свето. Но што кога тоа гостопримство станува товар?

Мајка ми дојде и ме прегрна.

— Не си лош човек затоа што сакаш свој мир. И јас никогаш не научив да кажам „не“, па затоа цел живот бев уморна.

Таа вечер конечно спиев сама во својот кревет. Првпат по долго време се разбудив без страв дека некој ќе ми влезе во собата или ќе бара нешто од мене.

Но приказната не заврши тука. Следната недела добив порака од братучедка ми Ана:

„Јасмина, ќе можеме ли јас и дечко ми да преспиеме кај тебе две ноќи? Имаме свадба во Скопје.“

Ги гледав буквите на телефонот и срцето ми се стегна. Ако одбијам — ќе бидам себична? Ако прифатам — пак ќе го изгубам мирот?

Се сетив на зборовите на мајка ми: „Не си лош човек затоа што сакаш свој мир.“

Собрав храброст и напишав:

„Извини Ана, ама овој период не можам да примам гости. Многу сум уморна и ми треба малку време за себе.“

Тишина. Нема одговор цел ден. Вечерта мајка ми ме прашува:

— Што ти е?

— Одбив гости… Се чувствувам виновно.

— Ќерко, ако ти не си ја поставиш границата, никој нема да ја почитува.

Следниот ден Ана ми пиша:

„Разбирам, Јасмина. Ќе најдеме хотел. Не грижи се.“

Олеснување. Конечно почувствував дека сум господар на сопствениот дом.

Но цената беше висока: некои роднини веќе не ми се јавуваат толку често; други шепотат зад грб дека сум станала „студена“. Но јас знам дека ако не се грижам за себе — никој нема да го направи тоа наместо мене.

Сега секогаш кога ќе слушнам „Јасмина, може ли само една ноќ…“, длабоко вдишувам и си велам: „Дали вреди повторно да го изгубам својот мир?“

Дали навистина сме должни секогаш да бидеме домаќини по цена на сопственото здравје? Или конечно дојде време да научиме дека границите не значат себичност — туку љубов кон себе?