Параболата за изгубената почит: Судир во срцето на Битола

„Драгане, дали си свесен што направи?“ – гласот на мајка ми одекнуваше низ ходникот додека ја затвораше вратата зад мене. Во рацете држев стариот крст, подарок од дедо ми, а срцето ми чукаше како да ќе излезе од градите. Надвор, снегот тивко паѓаше врз калдрмата на старата Битола, но во мене беснееше бура.

Сѐ започна минатата недела, на неделната литургија. Црквата „Св. Димитрија“ беше преполна – дојдоа сите: од најсиромашните до градоначалникот Љупчо, човек познат по својата побожност и влијание. Јас, како најмладиот свештеник во градот, бев горд што токму мене ми ја доверија честа да ја водам службата. Но, токму тогаш се случи нешто што никој не го очекуваше.

Кога дојде време за благословот, Љупчо пристапи прв. Очекуваше да му го подадам крстот со двете раце и да му се поклонам, како што тоа го правеше мојот претходник. Но јас, воден од убедувањето дека сите сме еднакви пред Бога, го подадов крстот исто како и на другите – со почит, но без посебен гест. Во неговите очи видов изненадување, па дури и навреда. Тој го зеде крстот без збор и се повлече назад.

По службата, тишината беше потешка од секој укор. Луѓето шепотеа зад грб: „Драган не го почитува градоначалникот“, „Кој си мисли дека е?“ Дури и мојата мајка, која секогаш ме поддржуваше, овојпат не можеше да ја сокрие вознемиреноста.

Вечерта, додека седевме на трпезата, татко ми го скрши молкот:
– Сине, знаеш ли што значи тоа за нашето семејство? Љупчо ни помогна кога ти беше болен. Не можеше ли само еднаш да направиш како што треба?

Го гледав во очи, барајќи разбирање.
– Тато, не можам да правам разлика меѓу луѓето во храмот. Тоа не е по Божја волја.

Мајка ми воздивна:
– А што ако Љупчо се налути? Што ако ни се сврти целата Битола?

Таа ноќ не спиев. Слушав како снегот удира по прозорецот и се прашував дали сум згрешил. Утредента, пред црквата ме чекаше група постари жени.
– Оче Драгане, Љупчо е навреден. Треба да му се извиниш – рече баба Марија.

– Ако се извинам само затоа што е градоначалник, што ќе им кажам на другите? – прашав.

– Ќе им кажеш дека почитта е за сите, ама редот мора да се знае – одговори таа со треперлив глас.

Внатре во црквата, чувствував како ѕидовите ме притискаат. Секоја молитва ми звучеше празно. Луѓето ме гледаа со сомнеж; некои дури престанаа да доаѓаат на служба. Градот зборуваше само за тоа: „Дали Драган ќе клекне пред Љупчо?“

По неколку дена, добив повик од самиот Љупчо. Ме покани во неговата канцеларија. Срцето ми трепереше додека влегував.
– Оче Драгане, знаеш ли колку години одам во оваа црква? – праша тој без поздрав.
– Знам, господине градоначалниче.
– И знаеш ли дека секогаш сум бил прв кој донирал за храмот?
– Знам и тоа.
– Тогаш зошто ме понижи пред сите?

Го гледав право во очи.
– Не сакав да ве понизам. Сакав да покажам дека сите сме еднакви пред Бога.

Тој молчеше неколку секунди.
– Можеби си во право… ама луѓето не се подготвени за тоа. Во овој град редот е поважен од вистината.

Излегов од канцеларијата со чувство на пораз и победа истовремено. Знаев дека сум направил нешто исправно според мојата совест, но цената беше висока.

Дома ме чекаше нов конфликт. Сестра ми Ана плачеше:
– Поради тебе ме исмеваат на факултет! Зошто мораше баш ти да бидеш различен?

Ја прегрнав.
– Ана, некогаш мора некој да биде различен за другите да видат дека може поинаку.

Деновите минуваа во напнатост. Мајка ми престана да зборува со мене; татко ми стануваше сѐ потивок. Луѓето ме избегнуваа на улица. Само неколкумина останаа покрај мене – стариот поп Петре и мојата другарка од детството, Весна.

Една вечер Весна дојде кај мене со пита од тиква.
– Драгане, знам дека ти е тешко. Ама верувај ми – има луѓе што те разбираат. Само не смеат гласно да кажат.

– А што ако никој не проговори? – ја прашав со солзи во очите.
– Тогаш ти ќе бидеш првиот што ќе го смени нешто во овој град.

Таа ноќ конечно почувствував мир. Следната недела ја водев литургијата како и секогаш – без разлика меѓу луѓето. Овојпат црквата беше полупразна, но оние што дојдоа ми пријдоа по службата:
– Оче Драгане, ти благодарам што нѐ гледаш сите исто – рече една млада мајка.

Минаа месеци додека градот повторно почна да ме прифаќа. Љупчо повеќе не доаѓаше прв на служба; седеше скромно позади и никогаш не побара посебен третман. Луѓето полека почнаа да разбираат дека вистинската почит не се купува со титули или пари.

Сега, кога го гледам снегот како паѓа врз калдрмата на Битола, се прашувам: Дали вредеше сето ова? Дали навистина можеме да бидеме еднакви пред Бога и луѓето? Или секогаш ќе има некој што ќе бара повеќе почит од другите?

Што мислите вие – дали вреди човек да остане верен на својата совест дури и кога сите му се противат? Дали вистинската почит се заслужува или се бара?