Подарок за мајка ми — или како парите ни ја разнишаа љубовта

„Зошто мораше баш ти да го купиш подарокот?“, праша Павле со глас кој едвај ја криеше лутина. Стоев во кујната, држејќи ја украсната кутија со шалот што го избрав за мајка ми. Во тој момент, не беше само шалот во прашање — туку сè што се криеше зад него.

„Затоа што сакав да биде нешто лично од мене, Павле. Овој пат јас заработив, јас избрав, јас платив. Не гледам што има лошо во тоа.“

Тој воздивна длабоко, се потпре на вратата и ме погледна со оние очи што некогаш ме гледаа со љубов, а сега со сомнеж. „Години наназад јас се грижев за сè. Знаеш дека секогаш сум мислел на твојата мајка, на сите родендени, слави…“

„Знам, и ти сум ти благодарна. Но сега работам и јас. Сакам и јас да имам збор.“

Тишина. Само тивкото чукање на часовникот над шпоретот. Се сетив на сите оние години кога седев дома со децата, додека Павле работеше по дванаесет часа дневно. Секогаш велеше: „Јас ќе се погрижам за сè.“ И навистина се грижеше — но и сè беше по негово.

Кога се вратив на работа како наставничка во основното училиште во Аеродром, почувствував како светот ми се отвора. Имав свои пари, свои колеги, свои приказни. Но дома, сè уште бев „Елизабета домаќинката“. Секој ден се борев со невидливи ѕидови.

Павле не беше лош човек. Напротив, сите го сакаа — вреден, чесен, секогаш подготвен да помогне. Но кога стануваше збор за пари, беше како татко ми: „Мажот треба да ја држи куќата.“

Една вечер, додека децата спиеја, седнавме на трпезариската маса. Ја извадив сметката од шалот и ја ставив пред него.

„Што е ова?“, праша.

„Сметка. Сакам да видиш дека не сум потрошила ништо повеќе од тоа што ти би потрошил.“

Тој ја зеде сметката, ја прегледа внимателно и рече: „Не е до парите. До тоа е што сè се менува.“

„Па мора да се менува! Не можеме цел живот по старо.“

Тој замолче. Ја гледав неговата рака како нервозно тапка по масата. Знаев дека ова не е само за подарокот — туку за тоа што јас станав друга жена.

Следните денови беа студени. Павле стануваше порано од мене, си заминуваше без збор. Децата почнаа да прашуваат: „Мамо, зошто тато е тажен?“ Не знаев што да им кажам.

Една недела подоцна, мајка ми дојде на гости. Ја прегрнав и ѝ го дадов подарокот.

„Ох, душо, колку е убав!“, извика таа. „Павле го избра?“

„Не, мамо. Овој пат јас го избрав.“

Таа ме погледна со изненадување и гордост. „Браво, Елизабета! Време беше.“

Павле стоеше настрана, гледајќи низ прозорецот. Мајка ми му се насмевна: „И ти си ми купувал убави работи, зетко. Ама сега и ќерка ми порасна.“

По нејзиното заминување, Павле седна до мене.

„Се чувствувам како да ме губиш“, рече тивко.

„Не те губам, Павле. Само сакам да бидам рамноправна.“

Тој ме погледна долго време.

„Знаеш ли колку ми беше тешко кога ти седеше дома? Се чувствував како товарот е само на мене. Ама барем знаев дека сум потребен.“

Го фатив за рака.

„Сè уште си потребен. Само… сега сме двајца што носиме товар.“

Тој воздивна и рече: „Можеби треба да научам да делам.“

Но работите не се смирија веднаш. Следните месеци беа полни со ситни кавги: кој ќе плати струја, кој ќе купи намирници, кој ќе одлучи каде ќе одиме на одмор. Секој ден беше нова борба за рамнотежа.

Една вечер, додека ги гледав децата како цртаат на масата, си помислив: дали вреди оваа борба? Дали љубовта може да преживее кога парите стануваат оружје?

Се сетив на зборовите на мајка ми: „Во бракот нема победници ако двајцата губат.“

Сега ве прашувам вас: Дали некогаш сте се чувствувале како странец во сопствениот дом? Дали вреди да се бориме за рамноправност ако тоа значи да изгубиме дел од себе?