Таму каде што сè пука – приказната за моето семејство од македонско село

„Не, тато, не!“ – гласот ми се изгуби во ноќта, додека стаклото од чашата се скрши на подот. Мајка ми се струполи покрај шпоретот, а татко ми, со црвени очи и здив што мирисаше на ракија, стоеше над неа. Во тие неколку секунди, детството ми исчезна. Сè што беше топло и сигурно во нашата куќа во селото Лесково, се распадна како стара керамичка чаша.

Се викам Елена. Имам 17 години и живеам во мало село во источна Македонија. Секогаш мислев дека нашето село е најубавото место на светот – со мирисот на липите во мај, со песната на славејот рано наутро, со баба Јана што секогаш носеше топол леб од фурната. Но, таа вечер, кога татко ми ја удри мајка ми, сè се промени. Селото стана тесно, задушливо, полно со шепотења и погледи од под веѓи.

Мајка ми, Весна, беше тивка жена. Секогаш ја гледав како ги мие садовите со поглед вперен низ прозорецот, како да бара нешто што одамна го нема. Татко ми, Горан, некогаш беше највеселиот човек на селските слави – пееше, играше оро, сите го сакаа. Но последните години, откако ја изгуби работата во фабриката за мебел во Штип, нешто во него се скрши. Почна да пие. Прво по малку, потоа секој ден.

„Елена, оди кај баба ти вечерва“, ми шепна мајка ми додека ја чистеше крвта од усната. „Не сакам да те гледа вака.“

„Не можам да те оставам сама!“, плачев и ја гушкав.

„Мораш. За тебе е подобро.“

Се чувствував како предавник додека излегував од куќата и трчав низ калливата уличка до куќата на баба Јана. Таа ме пречека со раширени раце и без збор ме завитка во волнено ќебе. „Знам, дете мое“, само тоа рече.

Следното утро сè беше исто како ништо да не се случило. Мајка ми подготвуваше појадок, татко ми молчеше и гледаше во подот. Брат ми Марко, кој имаше само 10 години, седеше покрај мене и го мешаше чајот без да пие.

„Мамо… ќе биде ли подобро?“ – го праша Марко со детски глас.

Мајка ми само го погали по главата.

Деновите минуваа бавно. Во селото сите знаеја што се случува кај нас, но никој не зборуваше гласно. Само баба Јана понекогаш ќе речеше: „Горан не беше таков човек… нешто го изеде одвнатре.“

Почнав да се плашам од секоја вечер. Кога ќе слушнев чекори по дворот, срцето ми чукаше како лудо. Мајка ми стануваше сè потивка, а татко ми сè почесто доаѓаше дома пијан. Еднаш ја најдов мајка ми како плаче во бањата.

„Мамо, зошто не си заминеме?“

„Каде да одам, Елена? Кој ќе нè прими? Немаме пари…“

Сфатив дека сме заробени – не само од татко ми, туку и од сиромаштијата и стравот од тоа што ќе речат луѓето.

Една вечер, додека татко ми спиеше пијан на трпезариската маса, мајка ми седна до мене.

„Елена… ти си силна девојка. Не дозволувај ова да те скрши.“

„Ама мамо… јас не можам повеќе! Секој ден се плашам…“

„И јас се плашам. Но мораме да издржиме за Марко.“

Таа ноќ решив дека морам нешто да направам. Следниот ден отидов кај наставничката по македонски јазик во училиштето.

„Наставничке Марија… можам ли нешто да ви кажам?“

Таа ме погледна со топли очи и ме повика да седнам.

„Тато ја удира мама… секоја вечер пие… јас не знам што да правам.“

Наставничката ме гушна и ми рече: „Не си сама, Елена. Ќе ти помогнеме.“

Таа го повика социјалниот работник од Делчево. Доаѓаа неколку пати дома, разговараа со мајка ми и татко ми. Татко ми беше бесен.

„Ти си ги викнала овие? Ќе нè посрамотиш пред цело село!“

Мајка ми молчеше, а јас стоев зад неа со стегнати тупаници.

Неколку недели потоа татко ми замина кај својот брат во Пробиштип „да се среди“. Мајка ми конечно почна да дише полесно. Јас и Марко повторно се смеевме додека ги пасевме козите по ридот зад куќата.

Но селото не заборава лесно. Некои жени шепотеа зад грб: „Ете ја Весна… мажот ѝ побегна…“ Други пак ѝ носеа супа или леб: „Издржи, Весна.“

По два месеци татко ми се врати – послаб, со подуени очи и тивок глас.

„Сакам да пробам повторно“, рече една вечер додека седевме сите заедно на масата.

Мајка ми го гледаше долго време без зборови.

„Ќе ти верувам ако престанеш да пиеш“, му рече конечно.

Татко ми кимна со глава и солзи му потекоа низ образите.

Не беше лесно. Имаше денови кога пак ќе посегнеше по ракијата, но сега барем зборувавме за тоа. Мајка ми почна да работи во продавницата кај чичко Петре. Јас учев повеќе од кога било – сакав да заминам на факултет во Штип и да им покажам на сите дека можам повеќе од тоа што селото очекува од мене.

Една вечер седевме сите четворица на тремот. Татко ми раскажуваше приказни од младоста, а Марко се смееше гласно.

„Можеби ќе биде подобро“, си помислив.

Но болката остануваше длабоко во мене – како лузна што никогаш не зараснува целосно.

Дали некогаш ќе можеме навистина да простиме? Дали е можно едно семејство повторно да стане цело по толку многу болка?

Што мислите вие? Дали простувањето е доволно за да се излечи едно скршено семејство?