Враќање дома: Кога алчноста ја разурнува фамилијата

„Сто евра? Толку ли вреди твојата внука за тебе, тато?“ – гласот на мојата ќерка Јована ми одекна во ушите додека стоев во дневната соба, со подарочната кутија сè уште во рацете. Внуката ми, Марија, срамежливо се насмевна и го стави пликот во џебот, а зетот Горан само се намурти и воздивна.

„Во денешно време, тоа не е ништо,“ додаде тој со презир. „Децата денес сакаат телефони, таблети… Не знам дали си свесен колку чини животот овде.“

Се вратив дома по дваесет години работа во Германија. Секој ден броев часови до враќањето, замислувајќи ги мирисот на домашниот леб, ѕвонливиот смев на Марија и топлината на семејниот ручек. Но, уште првиот ден сфатив дека нешто е сменето. Не само што мојата соба беше претворена во складиште за стари работи, туку и односите беа студени, како да сум странец во сопствениот дом.

Седнав на трпезариската маса, а Горан продолжи да зборува:

„Знаеш ли колку пари давам секој месец за сметки? За храна? За училиште? Сто евра не покриваат ни една недела.“

Јована го гледаше со одобрување. Се чувствував како да сум направил нешто лошо. Се обидов да објаснам:

„Марија има само десет години. Сакав да ѝ дадам нешто скромно, но од срце. Во Германија луѓето не расфрлаат со пари за родендени…“

Горан ме прекина:

„Овде не си во Германија. Овде сите гледаат кој колку дал. Луѓето ќе зборуваат.“

Молчев. Во мене зовре гнев и тага. Зарем толку се смениле вредностите? Зарем парите станаа мерка за љубовта?

Следните денови беа полни со тензии. Јована беше постојано нервозна, а Горан сè почесто ми фрлаше забелешки – дека не сум помогнал доволно кога им требало, дека сум ги оставил сами додека сум работел во странство. Марија беше единствената која ми се насмевнуваше искрено.

Една вечер, додека седевме на балконот, таа ми шепна:

„Дедо, ти благодарам за подарокот. Ќе ги чувам тие пари за нешто посебно.“

Срцето ми се стегна. Сакав да ѝ кажам дека љубовта не се мери во банкноти, но знаев дека е премлада да разбере.

Еднаш ги слушнав Јована и Горан како расправаат во кујната:

„Твојот татко има пари. Треба да ни помогне повеќе! Зошто да штеди кога ние едвај врзуваме крај со крај?“

Јована воздивна:

„Не сакам да го притискам…“

„Мораш! Ако не сака доброволно, ќе му кажеме дека ќе си заминеме од станот.“

Се чувствував предадено. Зарем целата моја жртва – годините поминати далеку од дома, работата по дванаесет часа дневно – беа заборавени? Зарем сè што им значам е мојата пензија?

Следното утро, решив да разговарам со нив.

„Јована, Горан, ајде да седнеме.“

Тие се погледнаа нервозно.

„Знам дека не е лесно овде. Знам дека животот е скап. Но не можам да бидам банкомат. Сакам да бидам дел од семејството, не само извор на пари.“

Горан се насмевна кисело:

„Ако не сакаш да помогнеш, кажи директно.“

Јована молчеше.

„Помагав цел живот,“ продолжив тивко. „Сè што правев беше за вас. Но ако љубовта и почитта зависат од парите… тогаш што сме ние?“

Тишина.

Таа вечер не можев да заспијам. Се прашував каде згрешив. Дали требаше да останам дома? Дали требаше повеќе да ги учам на вредности отколку на пари?

Следните недели Горан стана уште понастојчив. Почна да ми бара пари за нов автомобил, за реновирање на станот, дури и за летување во Грција. Јас одбивав љубезно, но секое „не“ беше дочекано со студенило и навредливи зборови.

Еднаш Марија дојде кај мене со солзи во очите:

„Дедо, мама и тато се караат поради тебе…“

Ја прегрнав силно.

„Не е твоја вина, душо.“

Но знаев дека вината ме гуши мене.

Една недела подоцна, Горан избувна:

„Ако не сакаш да ни помогнеш, најди си друго место! Овој стан е наш!“

Јована плачеше. Марија се криеше зад вратата.

Се спакував таа вечер. Излегов на улица со две торби и срце полно болка.

Сега седам во мал стан што го изнајмив во Аеродром. Самотијата ме гуши, но барем имам мир. Понекогаш Марија ми се јавува тајно – ми раскажува за училиште, за пријателките… Јована ретко се јавува. Горан никогаш.

Секој ден гледам низ прозорецот и се прашувам: Дали вредеше жртвата? Дали парите навистина можат да ја заменат љубовта? Или можеби јас сум тој што не научил како вистински се гради дом?

Што мислите вие? Дали денес парите станаа поважни од семејството? Дали вредностите исчезнаа или само ние ги заборавивме?