Кога Доброто Станува Тежина: Приказна за Шесте Другари од Битола

„Марко, пак ли ќе одиш да му помагаш на Стефан? Не гледаш ли дека те користи?“ – гласот на мајка ми одекна низ тесниот ходник додека ги облекував патиките. Не одговорив веднаш. Веќе ми беше навика да слушам такви зборови, но срцето ми не можеше да се одвои од идејата дека секој заслужува шанса, дека секој заслужува помош.

Стефан беше еден од шесте другари со кои растев во Битола. Заедно со мене, тука беа и Александар, Ивана, Петар, Марија и Јован. Секој од нас имаше своја приказна, свои маки, но сите верувавме дека добрината е најголемата вредност што можеш да ја поседуваш. Секогаш кога некој ќе паднеше, другите пет беа тука да го кренат. Или барем така мислевме.

Стефан често беше во неволја – долгови по кладилници, проблеми со родителите, работа што ја губеше секој месец. Јас бев тој што прв трчаше да му помогне: пари, време, зборови на утеха. „Марко, брате, само ти ме разбираш,“ ми велеше секогаш кога ќе го најдев во некоја темна улица со поглед вперен во земја.

Но, со текот на времето, почнав да забележувам нешто чудно. Секој пат кога ќе му помогнев на Стефан, тој се враќаше со нов проблем. А јас? Јас останував без енергија, без време за себе, без пари за сопствените потреби. Една вечер, додека седевме во кафулето „Магнолија“, Ивана ми рече:

„Марко, зошто секогаш ти? Зошто никогаш не побараш помош кога тебе ти треба?“

Го спуштив погледот во чашата со ладно кафе. Не знаев што да кажам. Навикнат бев да давам, не да барам.

Петар се надоврза: „Сите ние те сакаме, ама гледаме дека се губиш. Не можеш да спасиш некој што не сака да биде спасен.“

Таа вечер си заминав порано од сите. Дома ме чекаше мајка ми со загрижени очи и тивок глас:

„Сине, животот не е само да даваш. Ако не се грижиш за себе, никој нема.“

Следните денови се обидов да се дистанцирам малку од Стефан. Но тогаш почнаа телефонските повици: „Марко, ајде само уште овојпат…“, „Марко, ако не ми помогнеш сега, готов сум…“

Се чувствував виновен секој пат кога ќе одбиев. Но и празен секој пат кога ќе прифатев.

Еден ден, додека седевме сите шестмина во паркот кај Широк Сокак, Марија почна да плаче. Нејзиниот татко ја изгубил работата и таа не знаеше како ќе платат кирија следниот месец. Јован веднаш извади 500 денари и ѝ ги подаде. Александар рече: „Ќе најдеме начин сите заедно.“

Тогаш сфатив – сите ние бевме заробени во кругот на добрината. Секој се плашеше да каже „не“, секој се плашеше да побара за себе.

Стефан го искористи моментот и рече: „И јас имам проблеми дома…“

Петар избувна: „Доста веќе! Секогаш кога некој друг има мака, ти имаш поголема! Не можеме веќе!“

Молчевме неколку минути. Воздухот беше тежок.

Таа вечер добив порака од Ивана: „Мораме да поставиме граници. Љубовта и добрината се убави, ама ако не ги чуваме за себе, ќе останеме празни.“

Следните недели се обидовме да бидеме искрени едни со други. Почнавме да зборуваме за тоа што ни тежи, што ни недостига. Научивме дека понекогаш најголемата добрина е да кажеш „не“, да дозволиш некој сам да се избори со своите демони.

Но Стефан не можеше да прифати новите правила. Почна да се оддалечува од нас, да зборува зад грб дека сме себични. Една вечер го сретнав сам на улица.

„Марко, ти беше мојот најдобар другар. Како можеш така?“

Го гледав во очи и му реков: „Стефане, те сакам како брат. Ама ако продолжам вака, ќе се изгубам себеси. Не можам повеќе.“

Солзи му потекоа по лицето. Замина без збор.

Месец дена подоцна слушнав дека заминал во Германија кај роднини. Никој од нас не знаеше што точно се случило со него.

Животот продолжи. Почнавме повеќе да се грижиме за себе и едни за други – но со граници. Научивме дека добрината е вредност само ако ја делиш со луѓе што ја ценат.

Понекогаш ноќе размислувам: Дали направив добро што престанав да давам безусловно? Дали добрината има граници или само луѓето ги поставуваат тие граници?

Што мислите вие? Дали некогаш сте почувствувале дека вашата добрина станала товар?